نقش روسیه در احیای برجام چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در طی هفته‌های اخیر، مقامات و رهبران ایران تاکید کرده‌اند که مایلند برای گفتگو در مورد توافق هسته‌ای ایران (مذاکرات وین که از آوریل ۲۰۲۱ اغاز شد) به میز مذاکره بازگردند. امریکا بارها این نظر را ابراز کرده که ایران باید فوریت بیشتری در بازگشت به مذاکره درباره توافق هسته ای ایران نشان دهد.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا، در ۱۳ اکتبر ۲۰۲۱، پیش از دیدار با وزرای خارجه امارات و اسرائیل، در گفتگو با مطبوعات گفت: «اگر مسیر دیپلماسی با ایران که «بهترین مسیر» برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌‌ای است، شکست بخورد، ما آماده هستیم به گزینه‌های دیگر روی بیاوریم» در آگوست 2021 ، بایدن رئیس جمهور آمریکا در دیدار با نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل، گفته بود که اگر دیپلماسی با ایران کار نکند، واشنگتن مایل به بررسی گزینه‌های دیگر است (این در تضاد کامل با موضع وی در قبال ایران در روزهای آغازین کار خود بود.)

در سفر حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به مسکو در اوایل ماه جاری، برخی مسائل مرتبط با روابط ایران و روسیه مورد بررسی قرار گرفت. اما مذاکرات وین در صدر مسائل مطرح شده در این دیدار قرار داشت. در اینجا لازم به ذکر است که ایران به دنبال امضای یک توافق نامه راهبردی با روسیه در راستای آنچه با چین امضا کرده می‌باشد و این امر به روسیه برای تاثیرگذاری بر ایران اهرم قدرت و نفوذ قابل توجهی اعطا می‌کند.

در سفر اخیر نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل به مسکو، در 22 اکتبر 2021، مسئله ایران نیز مورد بحث قرار گرفت. در حالی که تصور می‌شود پوتین موضع روسیه را مطرح کرده است که از راه حل دیپلماتیک برای تعامل با موضوع غنی سازی هسته‌ای توسط ایران حمایت و   پشتیبانی می‌کند، اما اسرائیل نسبت به فعالیت هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده است. کشورهای شورای همکاری خلیج مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، که مخالف احیای برجام بودند، اکنون مخالفت خود را با توافق هسته‌ای را کاهش دادند و به سمت عادی سازی روابط با ایران قدم برداشته اند. اسرائیل در مخالفت خود با احیای این قرارداد شور و شوق نشان داده است و دولت بایدن نیز شروع به اتخاذ موضع تهاجمی‌تر (که خیلی با دولت ترامپ متفاوت نیست) کرده است و به نظر می‌رسد مایل به اعظای هیچگونه امتیازاتی در جهت احیای برجام نیست.

باید دید آیا روابط روسیه با اسرائیل می‌تواند نقشی در تضعیف مخالفت‌های اخیر این کشور با توافق هسته‌ای ایران داشته باشد. به غیر از این، مسکو که روابطش با ایران تقویت شده است نیز نقش مهمی در بازگرداندن تهران به میز مذاکره درباره توافق هسته‌ای ایفا می‌کند و همچنین می‌تواند ایران را متقاعد کند که از رویکرد حداکثری در قبال توافق هسته‌ای ایران اجتناب کند.

در ماه‌های اخیر اهمیت استراتژیک مسکو به دلیل نزدیکی آن به پکن افزایش نیافته است، این موضوع به این دلیل است که موضع آن در قبال وضعیت افغانستان و ایران عملگرا بوده و یکی از معدود کشورهایی است که توانسته روابط خوبی با اسرائیل و ایران حفظ کند. باید دید آیا مداخله روسیه در مسائل کلیدی جهانی به ویژه توافق هسته‌ای ایران می‌تواند به نتایج ملموسی برسد. همچنین این مسئله وابستگی زیادی به این دارد که آیا دولت بایدن، که برای مدیریت خود در افغانستان تلاش زیادی کرده است، مایل است که خارج از چارچوب فکر کرده و اشتیاق نشان دهد. همچنین مهم است که روابط واشنگتن و مسکو قابل مدیریت باقی بماند و هر دو کشور به اهمیت همکاری نزدیک بر روی مسائل مهم جهانی پی ببرند.